|
маржуҳдир. Чунки оятда айтиб туришга қодир бўлмаган қарз олувчининг ҳам бўлиши, қатнашиши рожиҳлиги кўриниб турибди.
وَلْيُمْلِلِ الَّذِي عَلَيْهِ الْحَقُّ وَلْيَتَّقِ اللّهَ رَبَّهُ وَلاَ يَبْخَسْ مِنْهُ شَيْئاً فَإن كَانَ الَّذِي عَلَيْهِ الْحَقُّ سَفِيهاً أَوْ ضَعِيفاً أَوْ لاَ يَسْتَطِيعُ أَن يُمِلَّ هُوَ فَلْيُمْلِلْ وَلِيُّهُ بِالْعَدْلِ
(Зиммасида қарзи бўлган киши ёздирсин — Парвардигори бўлмиш Аллоҳдан қўрқсин ва у қарздан бирон нарса камайтириб ёзмасин! Агар зиммасида қарзи бўлган киши ақлсиз ё ожиз (ёш бола ё жуда кекса) бўлса, ёки (айтиб туриб) ёздиришга қодир бўлмаса, унинг ҳомий вакили адолат билан ёздирсин!).
в) У тоифани ёки иккитасини бир маънода деб тафсир қилиб бўлмайди. Чунки оят уларнинг уч тоифа одамлар эканини кўрсатяпти. Ҳар бир тоифа бошқасидан алоҳидадир.
سَفِيهاً أَوْ ضَعِيفاً أَوْ لاَ يَسْتَطِيعُ أَن يُمِلَّ هُوَ
г) Тафсирнинг луғатдан асоси бўлиши керак.
Шуларга биноан, мен ўзимнинг айтган гапим рожиҳ, деб биламан.
Мана шу уч тоифанинг ёзувчига айтиб туриши тақиқланади. Уларнинг ўринларига валийлари айтиб турадилар.
Бу пайтда валий, вакил ўз ваколатидаги одам номидан ҳақни сўзлаши, ҳаққа андак нарсани ҳам қўшиб ёки ҳақдан андак нарсани ҳам олиб ташламаслиги лозим. Фақат ҳақни гапириши унга қарздорнинг ўрнини босиш ҳуқуқини беради.
(فَلْيُمْلِلْ وَلِيُّهُ بِالْعَدْلِ унинг ҳомий вакили адолат билан ёздирсин!) (وَلِيُّهُ ) бу ердаги замир қарздорга қайтади. Ундан мурод қаздорнинг валийсидир.
(بِالْعَدْلِ ) айтиб туришга қайтади. Шариатда ота, ўғил, ака, ука ёки бошқа шариат белгилаган одамлар валий бўладилар. Валий тайинланганидан кейин айнан мана шу валий адолат билан, яъни, ҳақни айтиб, рост сўзлаб айтиб туриши керак бўлади.
وَاسْتَشْهِدُواْ شَهِيدَيْنِ من رِّجَالِكُمْ فَإِن لَّمْ يَكُونَا رَجُلَيْنِ فَرَجُلٌ وَامْرَأَتَانِ مِمَّن تَرْضَوْنَ مِنَ الشُّهَدَاء أَن تَضِلَّ إْحْدَاهُمَا فَتُذَكِّرَ إِحْدَاهُمَا الأُخْرَى
(Ва сизлар рози бўладиган (адолатли) гувоҳлардан икки эркак кишини, агар икки эркак топилмаса, бир эркак ва икки аёлни – бири унутиб адашса, яна бири унга эслатади – гувоҳ қилинглар!).
Аллоҳ Таоло баён қиляптики, ҳар икки тараф ҳам ёзишга икки кишини ёки бир киши, икки аёлни гувоҳ қилишлари лозим бўлади. Аёллардан бири айрим воқеаларни унутган бўлса, иккинчиси эслатиб туриши учун улар иккита бўлишлари керак.
Гувоҳлар ҳам адолатли бўлишлари лозим.
204-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232